SCHEVENINGEN - Supermarkten moeten meer de verantwoordelijkheid nemen voor de kwaliteitscontroles in de voedselketen. Dat zegt Harry Paul, inspecteur-generaal van de NVWA. Volgens hem is er sprake van schijnveiligheid. "Er zitten veel kwetsbaarheden in het huidige systeem."
"Ik vraag me de afgelopen twee jaar af hoe het komt dat bij elk voedselschandaal het betreffende product ook daadwerkelijk in de verkoop is beland, zoals met de paardenvleesaffaire. 'Ja, dat is fraude, dat overkomt je', wordt er dan door de verkopende partijen gezegd, maar dat vind ik te makkelijk", zei Paul donderdag tegen een zaal vol retailers en fabrikanten die waren gekomen voor de CBL Haringparty in het Scheveningse Kurhaus.
Traceerbaarheid onvoldoende
De NVWA-man stelt dat er in het huidige controlesysteem voor de voedselketen veel kwetsbaarheden zitten. Een daarvan is de traceerbaarheid van producten en ingrediënten die volgens Paul sterk te wensen over laat. "We hebben een hamburger onderzocht van een merkproducent in het zuiden van het land en ontdekten dat er in één hamburger vlees kan zitten dat van maar liefst tien verschillende slachterijen afkomstig is." En over de paardenvleesfraude in 2013 zegt Paul: "Het vlees van de frauderende bron is uiteindelijk bij 7000 bedrijven terecht gekomen." Een ander voorbeeld dat Paul aanhaalt is eigen onderzoek van de NVWA naar 13 willekeurige vleesproducten van een supermarkt. "Tot onze schrik klopte er geen enkel etiket. De recepturen kloppen niet of er staan dingen op het etiket die er niet in zitten. We hebben uiteindelijk 200 bedrijven gevonden die de ingrediënten leverden voor die 13 producten. Vervolgens klopte de voorraadadministratie bij geen enkele leverancier." Dergelijke voorbeelden tonen volgens Paul aan dat de traceerbaarheid momenteel onvoldoende is. "En hoe kun je dan een recall goed uitvoeren? Onmogelijk. Terwijl de consument erop moet kunnen vertrouwen dat het klopt."
Kwaliteitssystemen
Supermarkten dekken zich voor dit soort zaken in met allerlei kwaliteitssystemen en certificaten die leveranciers moeten hebben. Paul: "In de praktijk blijkt dat echter toch anders te werken." Een notoir voorbeeld is volgens de NVWA-voorman het British Retail Certificate (BRC): "Alle fraudeurs hebben dit certificaat ook. Maar ik weet ook dat een van uw inkopers al zeven jaar zelf geen audits meer deed bij leveranciers op het moment dat ze een BRC hadden! Dergelijke certificaten zijn gewoon te koop. De controleur komt op afspraak en als je ervoor zorgt dat het dag op orde is, dan komt het certificaat er", zo hield Paul de zaal een spiegel voor. "Het is de dagelijkse praktijk."
Prijsdruk
De prijsdruk in de supermarktbranche is volgens Paul ook niet bepaald een bevorderende factor voor de voedselveiligheid. "Er wordt door inkoop nog altijd erg gestuurd op prijs, maar ik vraag me af of dat geen fraude in de hand werkt." Paul illustreert zijn zorg met een voorbeeld uit 2012 toen in Duitsland een uitbraak plaatshad van het norovirus dat afkomstig bleek te zijn van een partij diepgevroren aardbeien uit China. 11.000 mensen werden er ziek van. "Het bleek te gaan om een grote container aardbeien uit China die was gekocht voor 10 tot 12 cent per kilo. Moet je dat willen als inkoper? Dat klopt gewoon niet." Paul vraagt zich hardop af of supermarkten niet meer hun verantwoordelijkheid moet nemen in dit vraagstuk. "Als ik de folders bekijk met aanbiedingen, denk ik soms echt: dit kán gewoon niet, dit wordt echt onder de kostprijs verkocht."
Onaangekondigde controles
Volgens Paul is de NVWA door een moeilijke periode gegaan, maar wordt er nu weer naar de toekomst gekeken. En dat betekent ook weer nieuwe initiatieven op het gebied van controles. "We moeten af van het vinkjes zetten", zegt Paul, "er moeten onaangekondigde audits komen, sancties en we moeten goed gaan kijken naar de private kwaliteitssystemen." Volgens Paul is ook transparantie voor de toekomst van groot belang. Hij doelt dan op de openbaarmaking van het bedrijf in kwestie bij incidenten. "Nu is dat om juridische of privacytechnische redenen vaak lastig. Alleen bij issues waar de voedselveiligheid in het geding is, mag er openbaar worden gemaakt, omdat dan het consumentenbelang voorgaat. Maar bij alle andere gevallen niet", aldus Paul die ervoor pleit dat bedrijven zelf gaan toestaan dat gegevens openbaar mogen worden gemaakt bij incidenten. "Kijk, fraudeurs zullen er altijd zijn, maar je kunt ze ook teveel kansen geven."
Hier treft u de complete speech van Harry Paul (pdf)
Tom Heidman, interim-ceo bij Vion, reageerde op de haringparty van het CBL direct op het verhaal van Paul. Hij wil een discussie over de prijs van vlees. Lees dat verhaal hier.
Bron: Levensmiddelenkrant
