AMSTERDAM - Supermarkten maken er nog te weinig werk van om gezond eten makkelijk te maken. Dat is een van de uitkomsten van de Superlijst Gezondheid 2022 van de stichting Questionmark. Twee jaar geleden maakte de stichting ook een Superlijst met vrijwel dezelfde conclusie. Ongezonde opties worden aantrekkelijk gemaakt en er zijn geen maatregelen om gezonde keuzes te stimuleren.
Supermarkten hebben een groot aandeel in onze dagelijkse voeding. 70 procent daarvan wordt in de supermarkt gekocht. Daardoor hebben foodretailers een grote invloed op ons eetpatroon. Ze zouden als geen ander in staat moeten zijn ons eetpatroon te sturen naar gezonde opties. Toch gebeurt dat volgens Questionmark niet, ondanks dat er afspraken zijn vastgelegd in het Nationaal Preventieakkoord over overgewicht.
Acht formules
Bij het onderzoek worden acht supermarktformules bekeken. Dat zijn Ekoplaza, Lidl, Dirk, Aldi, Jumbo, Coop, Albert Heijn en Plus. Er wordt gekeken naar producten uit de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Questionmark onderzoekt hoe supermarkten zich inzetten om hun klanten te stimuleren meer producten uit de Schijf van Vijf te kopen. Nederlanders consumeren daar te weinig van. Daarnaast kijkt Questionmark hoe supermarkten acteren om ongezonde keuzes minder ongezond te maken en de meest ongezonde keuzes te ontmoedigen.
Ranglijst
Lidl springt er samen met Ekoplaza positief uit met wezenlijke verbeteringen. Deze discounter is de enige supermarktketen die doelstellingen heeft vastgelegd uit het Preventieakkoord en de voortgang ook rapporteert. Bij Ekoplaza nemen ze zichtbaar maatregelen om producten binnen de Schijf van Vijf te stimuleren. Het aandeel gezonde producten in de folders is bij de biologische supermarkt flink vergroot.
Bij Lidl zijn ze supertrots op het resultaat. De discounter ziet het als een erkenning voor de jarenlange inzet op het gebied van gezondheid. Die inzet heeft als doel de klanten te helpen om gezonder te eten, aldus de woordvoerder van Lidl.
Vorige koploper
Dirk was in de vorige uitgave van de Superlijst nog koploper. De keten presteert niet slechter dan in 2020. De inspanningen zijn echter niet genoeg en de supermarkt is ingehaald door Lidl en Ekoplaza. Dirk is de enige supermarkt die ongezonde producten bij de kassa heeft weggehaald en daar beleid van heeft gemaakt. Hiermee loopt Dirk voor op de andere zeven ketens.
Coop is gezakt van voorloper in 2020 naar achterblijver in 2022 door een gebrek aan verbetering. Jumbo valt positief op door het gratis aanbieden van fruit voor kinderen. Dat is echter niet genoeg om uit de groep achterblijvers te ontsnappen. Grote verschil tussen de voorlopers, middenmoter en achterblijvers is het aantal gezonde producten in de reclamefolders. Alleen de voorlopers vallen hier positief op.
Wat volgens het onderzoek opvalt is dat in de folders van de supermarkten meer reclame wordt gemaakt voor alcohol dan twee jaar geleden. Er zijn vrijwel elke week aanbiedingen voor suikerhoudende frisdrank en dan ook in kwantumkorting. Drinkpakjes voor kinderen lijken minder vaak in de reclame te zijn.
Productsamenstelling
In 2018 zijn er afspraken gemaakt door de voedingsindustrie in het Akkoord Verbetering Productsamenstelling. Er valt nog veel te verbeteren in de supermarkten en bij de producten zelf. De gestelde doelen voor zoutreductie in 2030 worden bij lange na nog niet gehaald. Het aantal zeer zoute producten is wel afgenomen. De hoeveelheden suiker in suikerhoudende frisdranken zijn nog ver verwijderd van de doelstellingen. Albert Heijn en Ekoplaza komen nog het dichtst bij de doelstellingen voor 2030.
In een reactie aan Levensmiddelenkrant zegt Albert Heijn zich niet te herkennen in alle resultaten. Volgens een woordvoerder zijn er een aantal initiatieven niet meegenomen in het onderzoek. De supermarkt geeft online korting op biologische producten via AH Premium en er is de app Mijn Leefstijlcoach. Al meer dan tien jaar is AH bezig het aanbod te verbeteren door zout, suiker en verzadigd vet te verminderen, stelt de formule. Ook betreurt de supermarkt het dat er alleen is gekeken naar de fysieke winkelvloer, terwijl klanten steeds meer online boodschappen doen. Dat doet af aan het totaalbeeld.
Ook volgens een woordvoerder van Jumbo geeft de ranglijst geen volledig beeld. Zo worden diverse verbeteringen die zijn gesignaleerd niet meegerekend in de score. Jumbo ziet de toekomstige implementatie van Nutri-Score A/B als een effectief middel om het huismerk gezonder te maken en klanten aan te sporen tot gezondere voedingskeuzes. Volgens de woordvoerder is het jammer dat er binnen het onderzoek minimale aandacht is voor leefstijl met beweging. De Jumbo Foodcoach-app helpt klanten met advies op maat en de sporters van Team Jumbo-Visma zijn ambassadeurs op het gebied van beweging.
Conclusie
De belangrijkste conclusie uit de Superlijst is dat supermarkten nog nauwelijks verantwoordelijkheid nemen voor een gezondere voedselomgeving. Een gezonde leefomgeving voor alle Nederlanders is volgens Questionmark nog niet in zicht.
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
