Interview Cas Huisman: 'Mensen zijn gemotiveerd om voedselverspilling te verminderen'

Huisman doet vanuit de Universiteit van Wageningen onderzoek naar voedselverspilling bij studenten. Zijn onderzoek is onderdeel van het bredere Europese project ToNoWaste. Het doel van dit project is namelijk om voedselverspilling te verminderen. Aan de ene kant door bedrijven en consumenten te voorzien van objectieve en correcte informatie, aan de andere kant om meer (datagedreven) veranderingen te realiseren in bedrijfsvoeringen en in het gedrag van mensen. Huisman vertelt: “Er gaat veel te veel voedsel in de wereld verloren en dat is niet alleen zonde, maar heeft ook grote gevolgen voor de mensen en de aarde. Ik ben van mening dat het aanpakken van voedselverspilling echt een haalbaar doel is. Mensen kopen namelijk niet expres te veel eten om het daarna weg te gooien. Maar door aangeleerde gewoontes lukt het veel mensen niet om voedselverspilling te verminderen of zelfs te voorkomen.”

Gewoontes
Onder deze aangeleerde gewoontes verstaat Huisman bijvoorbeeld dat nieuwe boodschappen voor in de koelkast worden gezet. Hierdoor vergeet je de oude producten die naar achter zijn geschoven. Deze kan je dan na een tijdje weggooien. Ook in het bewaren van producten zitten volgens Huisman gewoontes die voedselverspilling in de hand werken: “Veel mensen zijn bijvoorbeeld gewend om appels in een fruitschaal te bewaren, terwijl ze in de koelkast langer goed blijven. Paprika’s leggen ze daarentegen wel in de koelkast, terwijl je die juist beter erbuiten kan bewaren. Door mensen hiervan bewust te maken, is het mogelijk de gewoontes te veranderen en op die manier voedselverspilling te verminderen.”

Afvalbakje en een weegschaal
In zijn eigen onderzoek richt Huisman zich specifiek op gedragsverandering bij studenten. Hij vertelt: “In de wetenschap wordt er veel onderzoek gedaan naar voedselverspilling, maar nog niet zozeer naar de manier waarop gedragsverandering kan bijdragen aan de vermindering van voedselverspilling. In mijn onderzoek test ik in hoeverre studenten voedsel verspillen en op welke manier kleine veranderingen deze verspilling kunnen verkleinen.”
Om dit te testen, gaf Huisman een groep van zeventig studenten een afvalbakje en een weegschaal mee. De studenten kregen hierbij de taak hun afval regelmatig te wegen. Op die manier kreeg Huisman een eerste beeld van wat studenten verspillen. “Vervolgens heb ik aan een deel van de groep ‘eerst-op’-tape van het Voedingscentrum meegegeven. Dat is tape waar teksten opstaan zoals ‘Eet mij eerst’ en ‘Samen tegen voedselverspilling’. Studenten mochten zelf weten hoe ze de tape gebruiken. Sommigen plakken het op specifieke producten, anderen markeren een deel in de koelkast.” Daarmee wil Huisman testen of mensen bewuster gaan eten als ze er actief aan herinnerd worden.

Veel motivatie
Huisman zit nog midden in zijn onderzoek. Daardoor kan hij nog niet met zekerheid zeggen of mensen inderdaad minder voeding weggooien als een hulpmiddel hen actief hieraan herinnert. Maar uit de eerste resultaten van zijn onderzoek blijkt wel dat studenten over het algemeen heel gemotiveerd zijn om voedselverspilling tegen te gaan.
Huisman vertelt: “Het is een doelgroep die bewust bezig is met gezond eten en goed voor de natuur zorgen. Ook hebben studenten over het algemeen weinig ruimte om voedsel op te bergen, waardoor ze weinig voorraad halen.”
Maar ze lopen ook tegen een aantal valkuilen aan. Zo is het studentenleven onvoorspelbaar en kan een extra afspraak of studiedruk ervoor zorgen dat koken er op het allerlaatste moment bij inschiet. Het is dan lastig in te schatten hoeveel boodschappen je nodig hebt.

Supermarkten
In dit opzicht ziet Huisman een veelbelovende kans voor supermarkten en voedingsproducenten in Nederland. Hij stelt: “Veel recepten en maaltijdpakketten zijn ontworpen voor meerpersoonshuishoudens, waardoor eenpersoonshuishoudens vaak met overschotten blijven zitten. Door meer nadruk te leggen op recepten en producten voor eenpersoonshuishoudens, kunnen we voedselverspilling effectiever tegengaan.”
Levensmiddelenkrant heeft die rol van supermarkten ook voorgelegd aan het Voedingscentrum en daarbij gaf woordvoeder Maartje Boot aan dat sommige supermarkten zich al meer richten op eenpersoonshuishoudens. Ze verduidelijkt: “Bij verschillende supermarkten zijn er éénpersoonsverpakkingen van bijvoorbeeld voorgesneden groenten beschikbaar. Daarnaast worden groente en fruit ook zonder verpakking aangeboden, zodat je je eigen hoeveelheid kunt bepalen. Verder zijn er supermarkten, zoals sommige Albert Heijn XL-filialen, waar je droge producten, zoals noten, verpakkingsvrij kan kopen. Zo kan je ook gemakkelijk je eigen hoeveelheid bepalen.”

1+1 gratis
Huisman ziet ook positieve ontwikkelingen in supermarkten die bijdragen aan het bewust inkopen van voedsel. “Veel supermarkten hanteren bijvoorbeeld dynamische prijzen voor producten die bijna over de datum zijn. Dat maakt het voor consumenten aantrekkelijk om deze producten te kopen.” Daarnaast benadrukt hij dat acties zoals ‘1+1 gratis’ bijdragen aan voedselbewustzijn. Huisman vertelt: “Lange tijd werd gedacht dat dit soort acties juist meer voedselverspilling in de hand werken, omdat mensen meer gaan kopen dan ze nodig hebben. Maar uit recent onderzoek ( Does Cash Really Mean Trash? An Empirical Investigation into the Effect of Retailer Price Promotions on Household Food Waste ) van dr. Arjen van Lin blijkt dat ‘1+1 gratis’-acties mensen juist bewuster maakt van de hoeveelheid eten die ze in huis halen. Mensen weten dat ze de dubbele hoeveelheid kopen en denken daardoor bij de aankoop al na over wat ze met het extra product gaan doen.”
Bovendien passen sommige supermarkten hun acties aan om duurzamere consumptie te bevorderen. Het Voedingscentrum meldt aan Levensmiddelenkrant dat Lidl het concept ‘1 nu, 1 later’ hanteert. Klanten krijgen bij bepaalde acties een coupon bij de kassa, waarmee ze later die week hetzelfde product nogmaals voor dezelfde actieprijs kunnen kopen. Dit is met name handig bij acties zoals ‘2 halen, 1 betalen’.

Tijd
De komende maanden zal Huisman verder onderzoeken welk effect het aanpassen van gewoontes heeft op het verminderen van voedselverspilling. “Het aanleren van gewoontes kost tijd. Daarom ben ik blij dat ik in mijn onderzoek de tijd heb om het leven van studenten op een langere termijn te volgen. Wanneer de resultaten van mijn onderzoek bekend zijn, hoop ik het onderzoek verder uit te breiden naar meerdere groepen in de samenleving.”

Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.