‘Het coronavirus heeft grote invloed op het dagelijks leven, op onze voedselvoorziening en op de manier waarop supermarkten hun business runnen’, schrijft ING Sector Banker Dirk Mulder. ‘Ondernemen is vooruitkijken. Dat betekent: Niet achter de feiten aanlopen.’
De supermarktbranche heeft één van de drukste weken achter de rug. Corona zet druk op de hele bedrijfskolom. Supermarkten slagen er niet alleen in Nederland van voedsel te blijven voorzien, ze tonen ook hun sociale hart.
Cruciale rol en extra kosten
Voedselvoorziening staat bij de Nederlandse overheid in een pandemie-scenario op de eerste plaats. Het hoort bij de essentiële voorzieningen die overeind moeten blijven. Dat maakt dat het lijkt alsof het grootste deel van Food Retail prima tijden gaat krijgen.
Maar uit de gesprekken die ik de afgelopen weken heb gehad, blijkt een zeer divers beeld. In tegenstelling tot de algemene perceptie is het zeker niet zo dat alle levensmiddelenwinkels zonder meer hogere omzetten draaien. Als cruciale sector heeft de levensmiddelendetailhandel de taak de voedselvoorziening te garanderen. Dat leidt ook tot extra kosten.
Grote verschillen
Duidelijk wordt dat de levensmiddelendetailhandel in dit opzicht niet als een homogene groep gezien kan worden. Binnen de levensmiddelenbranche treden grote verschillen op. Daarbij lijkt de locatie van de winkel een zeer bepalende factor.
• Supermarkten en foodspecialiteitenwinkels met een wijk- of buurtfunctie scoorden vaak aanmerkelijk hogere omzetten. De omzetten lijken nu, na de hamstergolf, af te vlakken
• De omzetten van supermarkten en foodspecialiteitenwinkels op zogeheten high trafficlocaties zoals stations en stadskernen zijn met 10 tot zelfs 25 procent teruggelopen
• Als gevolg van beperkingen in het grensverkeer, loopt de omzet van winkels in de grensstreek terug door afname van buitenlandse (Duitse en Belgische) klandizie
• Levensmiddelenbedrijven op toeristische locaties en de Waddeneilanden noteren dieprode cijfers
• Winkels op universiteitsterreinen zijn inmiddels zelfs gesloten
• Winkels op recreatieterreinen en campings kunnen niet geopend worden in verband met sluiting van de locatie waarop deze gevestigd is
• Het sterk verminderd autoverkeer leidt ook tot aanmerkelijk lagere omzetten bij de winkels in of bij tankstations
Veilig en prettig boodschappen doen
Supermarkten (winkels en online) zagen de eerste weken na het bekendmaken van de corona maatregelen een nieuwe dynamiek ontstaan in winkel- en koopgedrag. Focus van de supermarkten ligt daarbij op de veiligheid van medewerkers en klanten.
Ik ervaar zelf dat boodschappen doen voor mij op dit moment is veranderd van fun shoppen in een noodzakelijk kwaad.
De omzetpiek ten gevolge van het hamsteren was kort (twee weken). Daarna is de situatie (omzet) genormaliseerd. Inmiddels liggen de omzetten in de supermarkten weer op het niveau van voor de coronacrisis, al zijn sommige patronen wel veranderd. Verschillen per gebied zijn goed zichtbaar en het aantal klanten dat online wil bestellen, is toegenomen.
De sector vervult een belangrijke rol in de voedselvoorziening, samen met (keten)partners. Zij zijn operationeel en vervullen een belangrijke maatschappelijke functie, maar omzet is geen winst en het is bekend dat supermarkten met flinterdunne marges werken.
Veiligheid en maatregelen (kosten)
De prioriteit ligt voor de supermarkten bij de veiligheid van klanten en medewerkers. Er is in razend tempo een groot aantal investeringen gedaan door de supermarktsector in hygiënemaatregelen en maatregelen gericht op voldoende afstand houden. Denk daarbij aan hesjes voor medewerkers, schermen bij de kassa’s en een maximumaantal klanten per winkel.
Ook nu, in een nieuwe fase van de crisis, kijken supermarkten voortdurend hoe er veilig gewerkt kan worden en hoe veilig boodschappen doen gewaarborgd kan worden. Er is gezorgd voor extra schoonmaak, beveiliging en de logistiek en distributiecapaciteit is fors opgeschaald.
Sommige zaken zijn veranderd – en dat zal waarschijnlijk zo blijven: klanten maken meer gebruik van digitale kanalen en hulpmiddelen en ze komen minder vaak naar de winkel, maar nemen dan wel wat meer boodschappen mee naar huis.
Langere termijn
Er is veel gebeurd de afgelopen weken. Tegelijkertijd zitten we nog middenin de crisis en is het eind ook nog niet in zicht. De impact op langere termijn is dan ook niet te overzien. Daarbij hebben supermarkten oog voor medewerkers, leveranciers en andere partners waarmee wordt samengewerkt.
Over de gehele linie zien supermarkten een hogere omzet in het eerste kwartaal en vanwege de implementatie van extra operationele-, veiligheids- en hygiëne maatregelen zijn in eerste kwartaal de structurele kosten ook gestegen. Maar gezien de economische ontwikkeling en daarmee samenhangend de consumentenbestedingen – het vertrouwen in de economie is historisch snel gedaald deze maand – is het veel te vroeg de impact op langere termijn in te schatten.
Tot slot
Terugkijkend valt op dat wij in een van de meest extreme situaties terecht zijn gekomen. Hierin wordt het steeds duidelijker hoezeer internationale en nationale economieën met elkaar verweven zijn en hoe multidimensionaal sectoren onderling verbonden zijn.
De versnelling en de complexiteit van de corona-uitbraak en getroffen maatregelen maken het verloop van de crisis moeilijk in te schatten. Ondernemen is vooruitkijken. Dat betekent: Niet achter de feiten aanlopen. Een uitdaging, aangezien veel sectoren tot een acute stilstand zijn gekomen. Dit heeft enorm grote gevolgen voor de omzet en het rendement. En dat terwijl we al te maken hebben met een toenemende volatiliteit als gevolg van afnemende economische groei, toenemende transparantie en de kanaalshift. Dat was al voor de corona-uitbraak het geval en sectoren worden hierdoor nu nog meer op de proef gesteld.
Er wordt in de media veel geschreven over enorme winsten die supermarkten nu zouden maken. De werkelijkheid ligt in deze enorme ingewikkelde tijd echter veel genuanceerder.
Dirk Mulder
Is Sector Banker Trade & Retail bij ING
Bron: Levensmiddelenkrant
