NIEUWVEEN - Bedrijfsplannen staan er vol mee: duurzaamheidsdoelstellingen. Van zonnepanelen op de fabriek tot een volledig CO2-neutraal pand. Hoewel er al veel stappen worden gezet, is dat volgens de Europese Unie niet voldoende. Daarom is er nieuwe regelgeving aangenomen over het beter onderbouwen van duurzaamheidsrapportages en moeten misstanden in landen waar voedsel en grondstoffen vandaan komen aan het daglicht komen. Kortom: de voedingsindustrie moet meer ketenverantwoordelijkheid nemen.
De nieuwe regelgeving, corporate sustainability reporting directive (CSRD), is al in april 2021 door de Europese Unie aangenomen en gaat vanaf 2024 van kracht. De richtlijn eist van grote bedrijven dat ze rapporteren over zaken die te maken hebben met duurzaamheid, zoals CO2-uitstoot, maar ook over de impact van misstanden in de keten. Ceel Elemans, sector banker Food bij ING, deelde in september een sectorupdate over de nieuwe regelgeving en gaat tegenover Levensmiddelenkrant in op de belangrijkste pijlers van de CSRD.
Wat betekent deze regelgeving concreet voor de voedselindustrie?
“De voedingsindustrie moet verdere stappen zetten naar verduurzaming. Je ziet dat CO2-uitstoot in de sector niet verder meer terugloopt, terwijl er nog vier megaton is te gaan en tot 2030 is dat nog twee. De huidige energiecrisis kun je ook aangrijpen om versneld de verduurzaming van jouw bedrijf verder op te pakken.
Bedrijven die de afgelopen jaren vooropliepen in verduurzaming, plukken daar nu de vruchten van. Met verduurzaming aan de slag gaan is één. De volgende uitdaging is dat je zult moeten vastleggen wat je gaat doen, 0-metingen organiseren en daarover rapporteren in het jaarverslag. Uit die rapportage moet blijken of jouw bedrijf in lijn is met de Parijs klimaatakkoorden en dus bijdraagt aan een verminderde opwarming van de aarde. Daarnaast moeten bedrijven ook rapporteren over de gang van zaken in toeleverketens op het gebied van mensenrechten, arbeidsomstandigheden en milieuaspecten. Dat vraagt om enorme helderheid over je toeleverketens en vereist transparantie. Zover zijn de meeste bedrijven nog lang niet.”
Voor wie geldt de richtlijn precies?
“De CSRD-richtlijnen over de duurzaamheidsrapportering in het jaarverslag gaat voor beursgenoteerde bedrijven in over het verslagjaar 2024. Bedrijven die voldoen aan twee van de drie CSRD-criteria (> 250 medewerkers, omzet 40 miljoen, balanstotaal 20 miljoen) volgen een jaar later. Daarna komt er nog een derde categorie bedrijven aan. Maar denk niet dat wanneer jouw bedrijf niet voldoet aan deze criteria, je voorlopig niks hoeft te doen. Bedrijven die al wel moeten rapporteren, zullen hun toeleveranciers bevragen over hun aanpak en hoe ze dat vastleggen. Bij langere ketens zal er ook een doorvertaling komen naar de toeleveranciers van toeleveranciers. Zo komt wetgeving voor grotere bedrijven steeds meer op het bord van de kleinere bedrijven.”
Wat vraagt dit van fabrikanten?
“Fabrikanten moeten hun duurzaamheidsdoelen in concrete acties vertalen die objectief meetbaar zijn, bijvoorbeeld aan de hand van erkende wetenschappelijke methodes. Anders loop je de kans dat een geplande innovatie eindigt bij de rechter. Duurzaamheid wordt het nieuwe normaal en bedrijven die daar niet in investeren hebben op termijn geen perspectief.
De beste kans op succes is de motivatie van je eigen mensen en niet een regel vanuit de Europese Unie. Begin gewoon, in kleine stappen. Verduurzaming is ook gewoon doen en niet blijven hangen in het maken van allemaal plannen.”
Bij veel bedrijven staat duurzaamheid al hoog op de agenda. Wat betekent de CSRDrichtlijn voor fabrikanten die al jaren ermee bezig zijn?
“Aan de ene kant hebben zij een voorsprong. Ga er maar vanuit dat medewerkers van deze bedrijven al erg gemotiveerd waren. Maar spelregels bij die nieuwe richtlijnen zijn er nog niet echt, hoewel die wel binnenkort verschijnen. Koplopers zullen dus hun bestaande duurzaamheidsprogramma’s vertalen naar de nieuwe eisen en onderzoeken of ze daaraan voldoen. Dat kan betekenen dat deze bedrijven dan nog een aantal extra stappen zullen moeten zetten. Maar als je van nul af aan moet beginnen, is je uitdaging natuurlijk vele malen groter.”
Wat zijn de gevolgen voor de samenwerking tussen fabrikanten en retailers?
“In toenemende mate willen we toe naar duurzame voedselketens, waar elke schakel duurzaamheidsdoelen heeft in te vullen en met een eerlijkere waardeverdeling tussen de schakels in de keten. Dat gaat de ketensamenwerking absoluut positief beïnvloeden. Het bouwen aan transparantie, wat een van de vereisten is, brengt de bedrijven in de keten dichter bij elkaar, omdat je uiteindelijk hetzelfde doel hebt. Onlangs heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) verduidelijkt dat bedrijven mogen samenwerken om duurzame doelen te halen. De Mededingingswet biedt die ruimte ook. De ACM nodigt verder bedrijven met vragen uit om die met hen te bespreken. Over nadelen wil ik het eigenlijk niet hebben. Verduurzaming is geen keuze meer.”
Welke rol hebben supermarkten in dit verhaal?
“Supermarkten spelen een belangrijke rol als opdrachtgever aan de hele toeleverketen. Zij zijn ook het luisterend oor voor de consument. Kijk maar eens hoe snel de producten met keurmerken zich de laatste paar jaren hebben ontwikkeld. Overal in de voedingssector zie je deze vormen van samenwerking ontstaan. Supermarkten kunnen dit proces verder versnellen.”
Transparantie
Hoe weet je nu of de avocado’s die je afneemt op de meest verantwoorde manier zijn geteeld? Dat de telers goed worden betaald? En vanaf welk moment ben je als fabrikant of retailer verantwoordelijk? Supermarkten in Nederland hebben de laatste jaren steeds meer de focus gelegd op transparantie en hier programma’s voor gemaakt, zodat ze er bovenop zitten. Albert Heijn is er daar een van met de Beter Voor-programma’s. Die gaan onder andere over duurzaamheid, innovaties en het verdienmodel binnen de voedselketen. Omdat de producten van zowel dichtbij als ver komen, brengt dit een grote verantwoordelijkheid met zich mee, aldus de Zaanse formule. Hun ambitie is om richting 2025 alle versketens en twintig ketens van houdbare huismerkproducten in kaart te hebben gebracht. Dat betekent dat AH transparant is over waar een product vandaan komt, wat erin zit en onder welke omstandigheden het is gemaakt. Ook bij Jumbo staat het toekomstbestendiger maken van de voedselketen hoog op de agenda. De supermarktketen kijkt met boeren en telers van wie ze verse producten in het schap hebben liggen naar de uitdagingen per sector. Samen willen ze toewerken naar een situatie waarin innovatie en verdere verduurzaming de norm is én waarin het mogelijk blijft om een gezonde boterham te verdienen. Kortom, de twee formules zijn al bezig om de voedselketen inzichtelijk te maken en daar waar nodig verbeteringen aan te brengen.
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
