HAARLEM – Nederland is zuivelland, nog steeds. We consumeren gemiddeld ongeveer 304 liter melkproducten per jaar, wat ons in de top drie van Europa plaatst, na Montenegro (342 liter) en Finland (326 liter).* Met de eiwittransitie, proteïnehype en duurzaamheidslag verandert het zuivelschap veel én snel. Han Bouwens, eigenaar van Albert Heijn Bouwens in Haarlem, wandelt langs zijn zuivelafdeling en vertelt over zijn bevindingen.
*Bron: FAO 2022
“Ik sta voor de zuivelkoeling bij ons en ik denk dat die wel vijfentwintig meter lang is. We hebben twee medewerkers die de hele ochtend, tot 13.00 uur, continu de schappen aanvullen.”
Bouwens is al 42 jaar supermarktondernemer en zijn Albert Heijn heeft gemiddeld 18.000 bezoekers per week.
Steekproef in het schap
Het eerste dat hem opvalt, zijn de vele verschillende kwarkvarianten: “Er gaat gigantisch veel kwark doorheen. Gewone ordinaire kwark, magere kwark, maar ook Noorse kwark en de ondertussen traditionele Griekse yoghurt springen het schap uit. We hebben daarnaast Alpro-varianten en die proteïneproducten, dat is zeker twee meter.” Verder valt het grote aantal toetjes hem op, met allerlei kleuren en smaken. Hij ziet veel minder terug van de traditionele zuivel: “De ouderwetse vla, gortepap en dat soort producten, die ik vroeger als kind nog wel eens kreeg, dat aanbod is minimaal.” Als laatste noemt hij Activia en andere gezondheidsproducten die je darmen beïnvloeden. “Op het hoofdkantoor zitten een paar zuiveldeskundigen die het eerste doorhebben wat er op het schap gebeurt. Ik ben een ondernemer en herken het wel, maar ik ben daar nou niet per se zelf op aan het studeren”, zegt hij bescheiden.
Ruimte maken
Hij beaamt dat het schap zeker aan het groeien is: “Ik schrik er af en toe van. Mijn winkel is natuurlijk al hard gegroeid, maar tegenwoordig hebben we dagelijks een zuivelomzet waar ik vroeger een hele week over deed. Volgens mij komt 12% van mijn omzet uit zuivel.”
De groei van de categorie heeft echter ook andere gevolgen. “Het aanbod verandert als een product minder loopt, als er minder vraag naar is. Ik vraag me af hoeveel mensen bijvoorbeeld nog gewoon yoghurt of vanillevla eten op de manier zoals wij dat twintig jaar geleden deden: lekker een bakje vla als toetje of tussendoor. Dat is volgens mij een stuk minder, als ik zie hoe weinig ruimte vanillevla nu nog heeft.”
Bouwens denkt dat het kan komen door de komst van een hele nieuwe generatie met andere gewoonten en een andere leefstijl. De oude generatie verdwijnt langzaam. “Die eten de papjes van vroeger. We hebben het hier nog wel, maar in mijn vorig jaar verkochte winkel in Spaarndam liep dat al bijna niet meer, terwijl dat een dorp was. Maar ik snap dat kleine winkels dat bijna niet meer aan de man krijgen.”
Zoete toetjes
Hij ziet ook best veel snoep in het schap liggen: Danoontje met Smarties en zuiveltoetjes met kinderchocolade. “Ik heb het niet allemaal zelf geproefd en ik heb geen kleine kinderen meer, maar die zouden er helemaal op los kunnen gaan. Kijk hier, het millionaire’s dessert, tiramisu of een aardbeientrifle. Er staat een hele meter van”, zegt hij zelf enigszins verrast.
Zuivelvervangend
Veel vragen krijgt hij niet over zuivelvervangende producten. “Het staat er gewoon. Klanten vragen me ook niet naar wat nou bijvoorbeeld gezonder is, zo van: ‘Wat raadt u me aan, melkboer?’”, lacht hij. “De meeste mensen weten heel gericht wat ze willen en hebben het zelf al bepaald. Die kopen het al.”
Proteïne
Of de met proteïne verrijkte producten er voor eeuwig zullen staan, weet Bouwens niet. “Ik denk dat iedereen zich door social media gek laat maken door die extra eiwitten. Het is ook wel eens bij de Keuringsdienst van Waarde geweest dat je lichaam maar een bepaalde hoeveelheid eiwitten kan verwerken. Als je gewoon normaal eet, dan zit alles in je dagelijks eten. Maar er wordt nu wel heel veel aangeboden met extra proteïne. Ik heb twee meter staan. Als nu maar lang genoeg geroepen wordt dat je alleen maar meer betaalt voor een klein beetje extra proteïne, dan verdwijnt het denk ik weer. Het is een soort modetrend.”
Mager
Het valt hem op dat van de hoeveelheid kwark die er in een week doorheen gaat, vooral de magere varianten van bijvoorbeeld het huismerk, Zuivelhoeve en Campina heel erg hard gaan. Hij is ervan overtuigd dat dat met gezonde voeding te maken heeft. “Mensen combineren dat dan zelf met granen en bosbessen of wat er dan op dat moment wordt geadviseerd.” Op de vraag hoe dat dan rijmt met de meter met snoeptoetjes antwoordt hij logisch: “Ja, maar daarvan weet je niet wat er allemaal in zit. Die magere kwark neem je mee naar huis en daar bepaal je zelf wat er ingaat, dat kan ook zoet zijn.” Terwijl hij door de winkel loopt, kijkt hij wat rond in de winkelwagens. “Grappig, in bijna elk karretje van een modern gezin zie ik wel een of meerdere kwarkproducten staan.”
Niet bij te houden
Weet Bouwens uit de data welke zuivelproducten bij welke doelgroepen terechtkomen? “Ik ben Albert Heijnfranchiser en dat laat ik lekker aan hen over. Het is niet te doen om dat allemaal zelf uit te zoeken met vijfentwintig meter zuivelkoeling. Er komen karrenvol binnen. Dat is voor mij niet bij te houden.”
Over de veranderingen voor de toekomstige vijf jaar is hij laconiek: “Het wordt in ieder geval niet minder, het totale schap. Op de lange termijn denk ik wel dat de ouderwetse zuivelproducten zullen verdwijnen en traditionele zuivel zal een kleiner aandeel krijgen.” Jammer vindt hij dat niet. “Ik vind het hartstikke lekker, hoor, als ik weer een keer griesmeelpudding zou eten. Nu ik het erover heb, krijg ik er weer trek in”, lacht hij. “Maar als ik het nooit meer krijg, dan mis ik het ook niet. Er verdwijnen ook bepaalde autotypes. Je zou die nog wel willen hebben, maar ja, je kan niet alles houden. Dingen veranderen, het is niet anders.”
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
