SNEEK – Op 19 april 1923 is het precies 100 jaar geleden dat Lodewijk en Wietske Poiesz hun piepkleine groentezaak in Sneek openden. Inmiddels is het kleine zaakje uitgegroeid tot een kloeke supermarktformule, die zich staande moet zien te houden tussen nog veel grotere ketens en zich moet aanpassen aan de veranderende behoeften van de consument. We vroegen retaildeskundige Erik Hemmes naar zijn visie op de jubilerende formule. Wat kenmerkt Poiesz en wat is de betekenis van deze mijlpaal?
Over het allereerste begin kan Hemmes niet veel zeggen; hij is er dan ook niet bij geweest. Nee, voor hem zijn de ontwikkelingen van de laatste pak ‘m beet 30 jaar het meest interessant. In de laatste drie decennia is het aantal winkels van Poiesz namelijk ruim verdubbeld, van 26 supermarkten in de jaren negentig tot de 72 vestigingen die de formule nu telt. Vooral in de tweede helft van de jaren nul nam de supermarktformule uit Friesland veel winkels over – dit was volgens Hemmes destijds echter overal gebruikelijk.
Fryslân boppe
100 jaar Poiesz, wat zegt dat over de supermarktformule? “Het zegt helemaal niks, het is gewoon een getal. Maar het is wel een hele goede reden om een feestje te vieren, en dat moet je altijd doen in het leven!”, aldus de retailexpert. Hij kent de formule als conformistisch en wat teruggetrokken. Eerder de kat uit de boom kijkend dan volle kracht vooruit. Zou dat met de Friese volksaard te maken hebben (als die al bestaat)? Die Friese identiteit is in elk geval een van de opvallendste kenmerken van de supermarktformule, die dan ook liefkozend ‘de supermarkt van het noorden’ wordt genoemd. Nu staan de winkels niet uitsluitend in Friesland – er zijn ook vestigingen in Groningen, Drenthe, Flevoland en Overijssel – maar toch: Fryslân boppe! Dat vertaalt zich in meters lokale lekkernijen in het schap als Fryske dúmkes, droge worst, oranjekoek en suikerbrood. Maar ook op andere manieren is te merken waar de wortels van Poiesz liggen. Hemmes roemt de vriendelijkheid van de medewerkers van de Friese formule: “Het personeel is uitzonderlijk vriendelijk! Daar is Poiesz echt onderscheidend in.” Tegelijkertijd ziet Hemmes dat de hoeveelheid medewerkers in de winkels eigenlijk niet te handhaven is. “Het is vreselijk moeilijk om aan personeel te komen en wordt ook steeds kostbaarder. Andere formules zijn mede hierom gestopt met bediening in de winkels.”
Klein, kleiner, kleinst
Nog een punt voor Poiesz: de formule weet met een klein winkeloppervlak toch de nodige winsten te maken. Hemmes: “De gemiddelde grootte van de winkels van Poiesz is 900 m2. Dat is klein. Het heeft natuurlijk alles te maken met de functie van de formule, die heel veel in kleine gemeenten zit. Omdat het hoofdkantoor relatief klein is met weinig medewerkers, lukt het Poiesz de winkels toch winstgevend te maken. Dat is knap, maar ook riskant. Wie gaat er naar Poiesz als er een grote vestiging van een andere formule naast staat?”
Hemmes bezocht onlangs de winkel in Gorredijk. De winkelvloer meet 860 m2 en staat precies tegenover een Albert Heijnfranchiser van 1700 m2. “Er is geen mallemoer te doen bij Poiesz”, zegt Hemmes ietwat oneerbiedig over zijn bezoek. Nog zo’n voorbeeld. In Oosterwolde staat een Poiesz-vestiging van 1000 m2, naast een Albert Heijn én een Lidl. “Daar kun je als Poiesz nooit tegenop, alleen maar als mensen je heel sympathiek vinden”, aldus Hemmes. En zo komen we bij een volgend sterk punt van de supermarkt uit het noorden. Want het is misschien wel de grootste kracht van Poiesz: de formule is uitermate goed afgestemd op de lokale bevolking, zowel in de provincie als in de stad. En dat gaat verder dan sûkerbôle en pompeblêden. Hemmes denkt dat Poiesz nog meer in de lokale gemeenschap staat dan andere formules. Hij vraagt zich echter wel af hoe lang Poiesz het nog volhoudt. Bezoekers uit het westen, die veelvuldig naar het waterrijke Friesland komen, maar ook de Friezen zelf – en de Poiesz-klanten uit de andere provincies niet te vergeten – kiezen uiteindelijk wellicht toch eerder voor een winkel waar meer keuze is, of die aan bezorging doet, of waar gewoon ‘meer gebeurt’. En wat de kleine winkels betreft in gehuchten waar zich geen concurrerende supermarkten bevinden, zegt Hemmes: “De meeste mensen hebben een auto. De rit naar een andere supermarkt is zo gemaakt.”
Investeren
Is het dan denkbaar dat Poiesz, net als Jan Linders (de ‘supermarkt uit het zuiden’), een toekomst ziet als franchisenemer? Hemmes, die gehoord heeft dat Poiesz en Jan Linders regelmatig met elkaar aan tafel zitten om van elkaar te leren: “Poiesz heeft gezegd dit niet van plan te zijn. Ik geloof zeker dat ze dit menen. Maar ik vraag me ook af of ze op dezelfde manier door kunnen gaan.” Een toekomst als franchisegever lijkt Hemmes niet zinnig. “De vraag is of een franchisenemer meer winst uit de winkels kan halen als Poiesz zelf doet. Ik denk van niet”, aldus de retaildeskundige, die de Friese formule een aantal jaren geleden nog van advies diende. Hoe ziet de toekomst van Poiesz er dan uit? Hemmes: “Die valt of staat met de winstgevendheid van de formule. Kunnen ze ondanks de huidige ontwikkelingen op dezelfde voet doorgaan, of zullen ze toch moeten investeren in zaken als boodschappenbezorging en een volledig geautomatiseerd magazijn? We gaan het zien. Poiesz heeft een behoudend beleid, maar tegelijkertijd een uniek DNA.”
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
