‘Als de fabrikant het niet zelf doet, dan moet het worden afgedwongen’

Al meer dan vijftien jaar is Halbertsma werkzaam in het Huis voor de Gezondheid in Amersfoort. Drie maanden geleden maakte zij echter de stap om afscheid te nemen van het Longfonds en staat zij nu aan het roer van het Diabetes Fonds. Beide organisaties zitten in het Huis voor de Gezondheid, dus voor Halbertsma was het alleen zaak om haar spullen naar een verdieping lager te verhuizen. Daar waar ze bij het Longfonds weinig te maken had met de voedselindustrie, is dat bij het Diabetes Fonds een van de belangrijkste branches die van invloed zijn op het wel of niet behalen van de ambitie van de organisatie. “Iedereen vrij van diabetes. We willen genezing dichterbij brengen door onderzoek te financieren en innovatieve oplossingen sneller beschikbaar te laten komen voor mensen met diabetes. Ook zetten we ons in om iedereen te helpen die gezonder wil leven. Er zijn nu 1,2 miljoen mensen in Nederland die deze chronische ziekte hebben en dat aantal groeit iedere week met 1000. Daarnaast zijn er naar schatting nog ongeveer 1 miljoen mensen die prediabetes hebben, een voorfase van diabetes waarin sprake is van verhoogde bloedsuikerwaarden”, vertelt Halbertsma. Voor al die mensen heeft het Diabetes Fonds als doel om een betere kwaliteit van leven te realiseren en de ziekte zo vroeg mogelijk op te sporen, zodat erger kan worden voorkomen.

Smaak te pakken
Suiker zit overal in: frisdrank, koekjes, pakjes en zakjes. De consument is zich daar onvoldoende van bewust, aldus het Diabetes Fonds. Daarom wordt van 13 tot en met 19 juni de vijfde editie van de Nationale Suiker Challenge georganiseerd. “Dat betekent dat we Nederlanders uitdagen om zeven dagen geen toegevoegde suikers te eten en drinken, waardoor ze ontdekken dat er veel alternatieven zijn voor suikerrijke producten en dat de gezonde keuze ook lekker kan zijn. Als ze eenmaal de smaak te pakken hebben, is dat kans groot dat ze het doorzetten na die challenge”, legt Halbertsma uit. Het Diabetes Fonds ondersteunt dat onder andere met een gratis online magazine, waarin tips worden gegeven om het leuk en makkelijk te houden. Ook voor werkgevers is er een speciaal pakket. Daarnaast is dit een jubileumeditie en is er een persoonlijk aspect aan toegevoegd. Je kunt je profiel aangeven, zoals de samenstelling van je gezin en of je wel of geen vlees eet. Daar worden bijvoorbeeld de recepten op aangepast. “Zelf ga ik ook meedoen. Ik heb natuurlijk het magazine al even doorgelezen. Dat er zoveel suiker in pakjes en zakjes zit, is echt een eyeopener voor mij. En mijn ontbijt met krokante muesli zit ook bomvol suiker. In die zeven dagen kunnen deelnemers gemiddeld 99 suikerklontjes aan toegevoegde suikers besparen. Dat zijn er heel veel.”

Deze challenge gaat niet het doorslaggevende verschil maken, dat weet ook Halbertsma. Vooral consumenten die geïnteresseerd zijn in een gezonde leefstijl zullen het aantrekkelijk vinden om mee te doen. Deze challenge moet ook meer aandacht generen voor het grotere probleem waar Nederland mee kampt: naar verwachting krijgt 1 op de 3 volwassen Nederlanders die nu 45 jaar of ouder zijn diabetes in de toekomst. Inmiddels heeft 50 procent van de volwassenen in Nederland overgewicht, een belangrijke risicofactor voor diabetes. Ook 1 op de 7 kinderen en jongeren van 4 t/m 16 jaar is te zwaar (bron: Nederlands Jeugdinstituut, 2022). “We kunnen ons er bewust van worden en etiketten lezen, Eigenlijk is diabetes de graadmeter van de gezondheid van onze samenleving. We zitten in een gezondheidscrisis en zullen samen moeten bouwen aan een gezonder Nederland. De voedingsbranche kan hierbij echt een verschil maken.”

Jeugd
De urgentie van het probleem is groot. Een gezonde voedselomgeving is volgens Halbertsma het antwoord op de vraag waar de oplossing ligt. “We kunnen de opmars van het aantal mensen met diabetes al stoppen als fabrikanten de recepturen van hun producten aanpassen. Het is nodig dat zij hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen, want een gezonde keuze maken is voor niemand eenvoudig. Dat komt door het overweldigende aanbod van ongezonde voedingsmiddelen en alle zoete verleidingen die mensen elke dag moeten weerstaan. Daarnaast zijn groenten en fruit in verhouding duurder dan een zak snoep of chips.” Het Diabetes Fonds is onderdeel van de Alliantie Voeding voor de Gezonde Generatie, samen met de Nierstichting, Hartstichting en de Maag-Lever-Darm Stichting. Het streven van deze samenwerking is om in 2040 de gezondste jeugd ter wereld te hebben in Nederland. Een gezond voedingspatroon is daarbij cruciaal, aldus Halbertsma.
Om dat te realiseren zijn er maatregelen nodig vanuit de overheid, vertelt de directeur van het Diabetes Fonds. “Ze moeten werk maken van bijvoorbeeld de suikertaks. De jeugd is een grootverbruiker van frisdrank. In landen om ons heen zien we dat invoering van de suikertaks werkelijk leidt tot veranderingen in het suikergehalte van voedselproducten. Andere effectieve maatregelen om gezonde voeding te stimuleren zijn bijvoorbeeld een btw-verlaging op groenten en fruit en strengere regels voor kindermarketing voor voeding. Ook is er groeiende aandacht voor influencers. Dat laatste heeft te maken met het feit dat jongeren vooral op het internet worden beïnvloed en allerlei ongezonde dingen kopen. En laten influencers nou net een manier zijn voor fabrikanten om hun producten aan de man te brengen. Gelukkig neemt het draagvlak voor maatregelen toe, daarmee wordt het teken afgegeven dat steeds meer mensen in Nederland willen dat we gezondheid vooropstellen en onze kinderen gezond kunnen opgroeien.”

Route
De sleutelrol in dit verhaal is weggelegd voor voedselproducenten en supermarkten, vindt het Diabetes Fonds. “80 procent van de voedselreclames en -promoties past niet binnen de Schijf van Vijf. Er worden echt wel stappen gezet door supermarktorganisaties, door receptinspiraties en apps, maar dat wordt vooral gebruikt door consumenten die behoefte hebben aan informatie. Supermarkten kunnen juist het verschil maken door gezonde voeding meer in de spotlight te zetten. Pas de looproute bijvoorbeeld aan. Op de actiepleinen, kopschappen en bij de kassa worden nu vrijwel alleen ongezonde producten met veel suiker aangeboden. Als we dat niet meer doen en het gezonde aanbod goedkoper aanbieden, zullen ook de mensen die minder te besteden hebben niet altijd geneigd zijn om een ongezonde keuze te maken. Die supermarkten hebben allemaal jongeren – de jeugd – in dienst, die willen ze toch ook gezond en vitaal houden?”, vraagt Halbertsma zich af. Zij ziet ook op productniveau nog kansen voor de supermarkten, zo stelt ze voor dat formules hun huismerkproducten onder de loep nemen en het suikergehalte daarvan verlagen.

Preventie
Ook het zorgveld kan een verschil maken. Er wordt veel geïnvesteerd in onderzoek en alle opgedane kennis wil het Diabetes Fonds naar de mensen met diabetes brengen. Daarnaast is preventie een belangrijke pijler om de opmars van diabetes type 2 tegen te houden. “Licht verhoogde bloedsuikerwaarden geven niet direct klachten, terwijl dit wel al schade aan hart- en bloedvaten kan aanbrengen. Huisartsen kunnen in een vroeg stadium aansporen tot een gezonde leefstijl: prediabetes en naar schatting de helft van de gevallen van diabetes type 2 kun je namelijk nog omdraaien, zoals we dat noemen. Met een gezonde leefstijl komen die suikerwaarden weer in balans en heb je minder tot geen medicatie nodig”, legt Halbertsma uit.

Toekomst
Het is een flinke opgave voor het Diabetes Fonds om zijn ambitie te behalen en dat lukt zeker niet alleen. Halbertsma roept de hele voedselindustrie op om haar maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. “Het is de toekomst van onze kinderen, jullie bepalen mede hoe zij opgroeien. We moeten er samen voor zorgen dat er een gezonde voedselomgeving komt. Als fabrikanten het niet doen, dan moet het worden afgedwongen. Daarmee doel ik op flinke maatregelen.”
Het in 2018 getekende Nationaal Preventieakkoord heeft nog niet de gewenste resultaten opgeleverd; het is te vrijblijvend en niet ambitieus genoeg, zegt Halbertsma: “Er staan mooie voornemens in het regeerakkoord, maar die moeten nog wel geïmplementeerd worden. Ik zie dat er door de industrie stappen worden gezet, maar het suikerrijke assortiment is nog overal aanwezig. Zelfregulatie heeft tot op heden niet méér opgeleverd dan een verminderde inname van een snufje zout en 7,5 g suiker per dag. En dat is veel te weinig. We worden continu verleid tot het maken van ongezonde keuzes. De gezonde keuze is op dit moment niet makkelijk (en goedkoop), dus we kunnen de verantwoordelijkheid niet alleen bij de consument leggen.”

Bron: Levensmiddelenkrant


Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.