[SPECIAL: WEEK ZONDER VLEES & ZUIVEL] DEN HAAG - Te veel verzadigd vet of zout, het zijn slechts twee redenen om een product niet op te nemen in de Schijf van Vijf. In de categorie kant-en-klare vleesvervangers komt dat veel voor, maar toch staat het Voedingscentrum, de bedenker van de Schijf van Vijf, achter het idee van een week minder vlees eten. “Er zijn producten die voldoen aan de criteria voor een goede vleesvervanger.”
Dat vertelt dr. ir. Iris Groenenberg, expert voeding en gezondheid bij het Voedingscentrum. Samen met Levensmiddelenkrant kijkt ze naar de hoeveelheid producten in de ‘Kies Ik Gezond?’-app, met daarin een groot deel van de producten uit Nederlandse supermarkten. Hoeveel kant-en-klare vleesvervangers passen binnen de Schijf van Vijf ? En hoe zit dat met vleessoorten?
In de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel wordt gevraagd om een week lang geen vlees te eten. Wat is de mening van het Voedingscentrum hierover?
“We zien dat er steeds meer aandacht komt voor een dagje minder vlees eten. Dat is een ontwikkeling die wij stimuleren. Het is goed voor de gezondheid en het milieu. Het Voedingscentrum helpt mensen op weg naar een gezonder en duurzamer eetpatroon, met bijvoorbeeld eetwissels en recepten. Kies eens voor een zelfgemaakte bonenburger in plaats van een hamburger. Tijdens de week zonder vlees worden consumenten uitgedaagd om minder vlees te eten en op zoek te gaan naar gezonde en lekkere vervangers. De hoop is dan dat ze de voordelen zien en het nog eens vaker doen. Uiteindelijk zullen alle kleine stapjes een positieve invloed hebben op het lichaam en het milieu.”
Vlees bevat onder andere eiwit, ijzer, vitamine B1 en vitamine B12. In hoeverre kunnen deze belangrijke voedingswaarden worden nagebootst met een vleesvervanger?
“Kant-en-klare vleesvervangers in het supermarktschap kunnen zijn verrijkt met vitamines en mineralen. Dat is geen probleem, maar er zijn alternatieven die deze voedingsstoffen van nature bevatten. Dan kun je denken aan tofu, eieren, tempeh of peulvruchten. We hebben het vooral over vlees, maar vis is ook een belangrijk product om te benoemen. Vis eten beschermt tegen hart- en vaatziekten. Het advies is om één keer per week vis te eten, bij voorkeur vette vis. Er zijn sterke aanwijzingen dat de visvetzuren voor deze bescherming zorgen. Maar misschien zijn er meer stoffen in vis die voor dit gunstige effect zorgen. Omdat het niet precies duidelijk is waarom vis zo gezond is, kun je het niet een-op-een vervangen. Wel kun je de visvetzuren binnenkrijgen door supplementen te slikken. Ook bestaan er producten waaraan visvetzuren zijn toegevoegd.”
Bestaan er vleesvervangers op de markt die qua voedingswaarden overeenkomen met vlees?
“Het is belangrijk dat een goede vleesvervanger voldoende eiwit, ijzer en vitamine B1 of vitamine B12 bevat. In ei, peulvruchten, tofu en tempeh zit van nature eiwit, vitamine B1 en ijzer. Daarom zijn dit goede vegetarische keuzes. In de ‘Kies Ik Gezond?’app van het Voedingscentrum zie je welke kant-en-klare vleesvervangers in de Schijf van Vijf staan en dus een goede vervanger zijn. We kijken daarbij ook naar het zoutgehalte en de hoeveelheid verzadigde vetten. Daar vallen de meeste producten momenteel helaas op uit. Zout is natuurlijk een goedkope smaakmaker en Nederlanders zijn gewend aan een zoute smaak.”
Hoe staan vleesvervangers in de Schijf van Vijf ten opzichte van vlees?
“Er staan meer dan duizend kant-en-klare vleesvervangers in de ‘Kies Ik Gezond?’-app. Daarvan vallen er 97 in de Schijf van Vijf, oftewel: daar valt veel winst te behalen. Als we kijken naar vlees, dan valt bewerkt vlees buiten de Schijf van Vijf (zo’n vierduizend producten in de ‘Kies Ik Gezond?’-app). Een gezondere optie is onbewerkt vlees. Bij kip en kalkoen zien we meer dan zeshonderd producten, waarvan het overgrote deel in de schijf staat en bij rood vlees staan meer dan vijfhonderd van de ruim zevenhonderd in de schijf.”
Geen vlees eten wordt vaak geassocieerd met gezond eten. In hoeverre klopt dat?
“Minder of geen vlees eten is goed voor je lichaam en voor het milieu. Vlees heb je niet nodig om volgens de Schijf van Vijf te eten. We hebben een maximum gesteld aan de hoeveelheid vlees, en specifiek aan rood vlees, omdat we weten dat veel vlees – en dan met name rood vlees – gezondheidsrisico’s met zich meebrengt en niet duurzaam is. Een kant-en-klare vleesvervangers kan een stap zijn voor het milieu, maar op dit moment vaak nog niet voor je gezondheid. Geen vlees eten is niet per definitie gezond, want je kunt een bitterbal overslaan, maar wel een patatje met mayonaise nemen. Kortom: het is afhankelijk van je productkeuzes.”
Wat is een reden om wél vlees te eten?
“Onbewerkt mager vlees staat in de Schijf van Vijf omdat er goede voedingsstoffen in zitten, zoals eiwit, ijzer, vitamine B1 en vitamine B12. Maar het advies is om niet meer dan 500 gram vlees per week te eten, waarvan maximaal 300 gram rood vlees. Vleeswaren vallen hier ook onder. Maar minder of geen vlees kan dus ook.”
Wat mis je nog in het supermarktschap?
“Productverbetering is een kans. Kant-en-klare vleesvervangers vallen nu vaak buiten de Schijf omdat ze te veel zout of verzadigde vet bevatten. Maar er staan wel producten in de Schijf van Vijf, dus het kán. Het zou mooi zijn als er meer van dit soort producten komen. Een ultieme kans voor fabrikanten is, naast de categorie kant-en-klare vleesvervangers, het plantaardig broodbeleg. Er is weinig aanbod qua gezond kant-en-klaar broodbeleg. Er staat bijvoorbeeld vaak appelstroop, jam en hagelslag op tafel, maar die passen niet in de Schijf. Gezonde, plantaardige opties zijn een gat in de markt. Nederlanders eten vaak twee broodmaaltijden op een dag, dus hier liggen kansen. Je hebt natuurlijk wel hummus, maar ook die valt vaak buiten de Schijf vanwege het hoge zoutgehalte. Ik vind de 100 procent pindakaas (dus zonder toegevoegd suiker en zout) wel een mooi voorbeeld. Dat bestond enkele jaren geleden nog niet en is nu booming.”
Welke tip willen jullie meegeven aan supermarktondernemers voor de week zonder vlees?
“Supermarkten zijn heel bepalend in de productkeuzes van de consumenten. We leven in een wereld met veel verleidingen. Je kunt dat omdraaien: gezonde, vegetarische keuzes op een prominente plek in de winkel leggen. Zo maak je het de consument makkelijker om daarvoor te kiezen. Dus geen kant-en-klare vleesvervanger, maar juist eieren, tofu, ongezouten noten en peulvruchten. Zet die in de spotlight en inspireer de consument met een recept, zoals een curry met kikkererwten in plaats van kip.”
Bron: Levensmiddelenkrant
Dit artikel verscheen eerder in Levensmiddelenkrant. Abonneren? Klik hier.
